"Mengele. Anioł Śmierci z Auschwitz zdemaskowany" David G. Marwell

Porywający i szokujący portret doktora Josefa Mengele – znienawidzonego nazistowskiego lekarza z okresu II wojny światowej – przedstawiony przez człowieka, który brał udział w śledztwie mającym na celu ujęcie go i sprawienie, że wreszcie odpowie za zbrodnie, których się dopuścił.

Josef Mengele, jeden z największych zbrodniarzy wszechczasów, w międzynarodowej świadomości stał się symbolem zarówno zła nazizmu, jak i porażki wymiaru sprawiedliwości w powojennym świecie. Historyk David G. Marwell, bazując na nowych informacjach oraz źródłach, przeanalizował życie Mengele, od studiów do kariery naukowca. Opisał jego służbę w wojsku, jak również w obozie w Auschwitz, gdzie jego „selekcja” decydowała o życiu lub śmierci niezliczonej liczby niewinnych ludzi, a eksperymenty doprowadziły do traumy i śmierci kolejnych. Poznajemy także jego powojenne losy w Niemczech oraz Południowej Ameryce.

Autor opisuje też międzynarodowe poszukiwania Mengele z 1985 roku, które doprowadziły do miejsca na cmentarzu w Sao Paulo w Brazylii. Śledztwo wykazało, że w odnalezionym grobie leży ciało Mengele, jednak ten fakt nie przekonał ludzi, którym najbardziej zależało na jego śmierci.

Pisząc recenzje książek raczej nigdy nie zaczynam od przedstawienia jej autora. Przeważnie w ogóle nie przywiązuję do niego wagi. Dla mnie liczy się przede wszystkim treść. Jednak w przypadku książki "Mengele" nie mogę tego pominąć. David G. Marwell jest amerykańskim historykiem i byłym dyrektorem Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego w Nowym Jorku. Brał udział w powojennym śledztwie, które miało na celu ujęcie Mengelego i osądzenie go za zbrodnie, których się dopuścił. Początkowo chciał skupić się tylko na nim - na śledztwie, na szczęście tego nie zrobił. Bazując na dostępnych dokumentach, relacjach świadków, wszelkich możliwych źródłach, w tym np. na pamiętniku dr Mengele, stworzył niezwykłą pod względem wiarygodności i ujęcia tematu książkę, w której całkowicie chłodno, bez zbędnych emocji przedstawił nam człowieka zwanego Aniołem Śmierci.

To pierwsze moje tak naukowe spotkanie z opowieścią o Mengele. To nie jest książka sensacyjna, nie ma tu spektakularnych opisów eksperymentów za to są wyjaśnienia po co one były, dlaczego się odbywały, kto tak naprawdę za nimi stał.

Łatwiej przejść do porządku dziennego nad pojedynczym potworem niż uznać monstrualne ohydztwo, które może wyłonić się z szanowanych instytucji.

Nie oznacza to jednak, że autor go wybiela. W żadnym wypadku. David G. Marwell pokazuje po prostu, a właściwie odkrywa przed nami, szersze spektrum działalności Mengele w Auschwitz. Zawiera wiele ciekawostek, omawia wiele spraw, o których wcześniej nie czytałam.

To nie jest łatwa książka. Chcąc wszystko dobrze zrozumieć musimy mieć spokój, pozwalający na pełne skupienie. Autor pisze językiem naukowym, opiera się i przytacza naukowy materiał źródłowy. Ta książką nie jest tanią sensacją, to niezwykle wyważona, dokładna analiza życia i pracy Josefa Mengele. Dowiadujemy się z niej o dzieciństwie i dorastaniu, o studiach, poznajemy jego pierwsze fascynacje i drogę jaką przeszedł aby ostatecznie znaleźć się w Auschwitz.  

Drugą połowę książki zajmuje o wiele przystępniejsza do czytania część, a mianowicie pogoń i ucieczka. David G. Marwell otwiera przed czytelnikiem drzwi, za którymi widzimy nieudolność. Gdy zdamy sobie sprawę jak wiele razy Mengele mógł być schwytany, ale tak się nie stało czujemy gniew. Nie do uwierzenia zdaje się być fakt, że człowiek, który tyle ludzi skazał na śmierć, sam żył wiele lat. Nie do uwierzenia jest, że tyle osób mu pomagało, tyle wiedziało, kim jest i  gdzie się znajduje. Ta część to także odnalezienie ciała i ekshumacja zwłok. Wszystko szczegółowo opisane, ale wątpliwości zapewne zostaną w niektórych już na zawsze.

Podsumowanie: "Mengele. Anioł Śmierci z Auschwitz zdemaskowany" to książka pisana na chłodno. Naukowa, pozbawiona emocji, nie narzucająca swojej oceny. Na wskroś obiektywna oraz szczegółowa. Polecam!
Ocena: 9/10